Historia
Powstanie biblioteki i pierwsze powojenne zmiany organizacyjne
Biblioteka Pedagogiczna w Toruniu należy do najstarszych placówek tego typu w Polsce. Można przyjąć, że rozpoczęła ona funkcjonowanie w 1921 roku. W 1939 roku zbiory Biblioteki liczyły około 10000 woluminów. Niestety, w czasie wojny znaczna ich część uległa zniszczeniu. Ocalało około 2000 woluminów. Po zakończeniu wojny w 1945 roku zbiory te zapoczątkowały istnienie Okręgowej Biblioteki Pedagogicznej Kuratorium Okręgu Szkolnego Pomorskiego. Do roku 1968 biblioteka ta pełniła funkcję Wojewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej dla województwa bydgoskiego. Tworzyło ją 19 bibliotek powiatowych i miejskich. Pod koniec 1968 roku zgodnie z uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy bibliotekę przeniesiono z Torunia do Bydgoszczy. Natomiast w Toruniu 1 stycznia 1969 roku powołano do życia Pedagogiczną Bibliotekę Miejską. Powstała ona z kolei na bazie księgozbioru Pedagogicznej Biblioteki Miejskiej istniejącej od 1945 roku w Bydgoszczy. Księgozbiór ten liczył wówczas okolo 25000 woluminów.
Przemiany organizacyjne od 1975 roku do dnia dzisiejszego
Nowy podział administracyjny Polski w 1975 roku spowodował powołanie Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Toruniu. Biblioteka ta posiadała sześć filii (w Brodnicy, Chełmnie, Nowym Mieście Lubawskim, Grudziądzu i Wąbrzeźnie, a od 1988 roku także filię w Chełmży). W 1991 roku Kuratorium Oświaty w Toruniu rozpoczęło proces likwidacji filii. W 1993 roku funkcjonowały już tylko dwie placówki filialne (w Nowym Mieście Lubawskim i Brodnicy). Kolejna reforma administracyjna kraju przeniosła filię istniejącą w Nowym Mieście Lubawskim w granice województwa warmińsko-mazurskiego. Ostatnia filia Biblioteki, działająca w Brodnicy, została zlikwidowana w 2017 roku.
Zmiana organu prowadzącego
W 1999 roku, w związku z reformą oświaty, zmienił się organ prowadzący i finansujący Bibliotekę. Wcześniej było to Kuratorium Oświaty, a obecnie Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego. W roku 2001 nasza Biblioteka obchodziła osiemdziesięciolecie swojego istnienia. Uroczystości związane z jubileuszem odbyły się jesienią.
Zmiana siedziby Biblioteki
Podczas obchodów 80-lecia Biblioteki Marszałek Województwa - Waldemar Achramowicz złożył obietnicę znalezienia budynku odpowiedniego do rangi, funkcji i potrzeb naszej placówki. W pierwszych dniach lipca 2002 r. zapadła decyzja Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego o przekazaniu nam zrujnowanego budynku przy ul. Dąbrowskiego 4. Budynek wzniesiony został w ostatnich latach XIX wieku (prawdopodobnie po roku 1890) i jest wpisany do rejestru zabytków. Do roku 1994 pełnił on funkcję szpitala wojskowego. Od 1995 r. mieścił się w nim szpital rodzinny z pierwszą w Toruniu niepubliczną porodówką. Pozbawiony przez kilka lat gospodarza niszczał i powoli popadał w ruinę. W ślad za decyzjami Zarządu Województwa o przekazaniu nam gmachu, zostały przyznane pieniądze na opracowanie projektu remontowo-budowlanego. Dokumentację tę opracowała firma REWACO Sp. z o.o. z Torunia. Autorem części architektonicznej jest mgr inż. arch. Jacek Murawski.
W latach 2003–2005 trwały prace remontowo-budowlane, a w roku 2006 kupione zostało wyposażenie Biblioteki oraz Kompleksowy System Zarządzania Biblioteką PROLIB. Wszystkie procesy biblioteczne są w chwili obecnej zautomatyzowane. Czytelnicy mogą wyszukiwać i zamawiać książki przez Internet. Budynek dostępny jest dla osób niepełnosprawnych.
Wyremontowany gmach jest pierwszą w 100-letniej historii Biblioteki jej własną siedzibą.
Generał brygady profesor Elżbieta Zawacka Patronką Biblioteki
W 2009 roku Bibliotece nadano imię gen. bryg. prof. Elżbiety Zawackiej.