W zawieszeniu: dom, praca, nauka w czasie pandemii – sprawozdanie z seminarium online dla nauczycieli
Organizatorzy zaprosili troje prelegentów, którzy w swych wystąpieniach nawiązali do różnych aspektów tego kierunku polityki oświatowej.
Seminarium prowadził Marcin Żynda z Biblioteki Pedagogicznej w Toruniu.
Piotr Słupczyński - ekspert ds. bezpieczeństwa i ochrony informacji – podzielił się swoją wiedzą i doświadczeniem zawodowym w wystąpieniu Cyberbezpieczeństwo w kontekście pracy zdalnej. Przykłady ataków oraz „cyberhigiena” w domu, w pracy, w szkole, czyli bezpieczne korzystanie z technologii cyfrowych.
Na wstępie ekspert podkreślił, że w czasach pandemii, kiedy nasze życie przeniosło się „do sieci”, powinniśmy szczególnie podnosić swoją świadomość w zakresie cyberbezpieczeństwa. Podał przykłady ataków hakerskich i udzielił wskazówek jak sobie radzić w cyberprzestrzeni.
Poinformował, że zespół CERT.PL (powołany do reagowania na zdarzenia naruszające bezpieczeństwo w sieci Internet) odnotowuje w czasie pandemii znaczny wzrost niebezpiecznych incydentów. Często dotyczą one wykradania danych osobowych. Niepokojących danych dostarcza też raport Narodowego Banku Polskiego. Informuje on o licznych kradzieżach pieniędzy z kont bankowych Polaków. Prelegent apelował, aby uczulić i edukować dzieci i młodzież w tym zakresie.
Mówił w jaki sposób/jaką drogą wirusy i inne niebezpieczne programy najczęściej dostają się do naszych komputerów i zwrócił uwagę na stosowane przez cyberprzestępców socjotechniki. Apelował o dokładne czytanie korespondencji i sprawdzanie adresów e-mail nadawcy, zalecał nieotwieranie linków i załączników (szczególnie spakowanych) dołączonych do budzącej nasze wątpliwości korespondencji. Podał przykłady fałszywych sms-ów, adresów e-mail, stron WWW (np. banków), faktur i podał sposoby ich rozpoznawania. Piotr Słupczyński podał także przykłady najpopularniejszych haseł chroniących różnorodne konta i wskazał czas potrzebny do ich złamania. Akcentował potrzebę stosowania haseł bezpiecznych i właściwego ich chronienia. Przestrzegał także przed stosowaniem tego samego hasła do różnych kont.
Mówił także o mrocznej stronie Internetu (handel danymi osobowymi i medycznymi, handel narkotykami). Podzielił się także swoją wiedzą na temat najnowszych rozwiązań służących do podsłuchów i filmowania. Ostrzegał przed zamieszczaniem w sieci fotografii dokumentów i kart płatniczych. Mówił także o powodach, dla których przestępcy wykradają dane osobowe, takich jak zakładanie kont na tzw. słupa, źródłach pozyskiwania fałszywych dokumentów i sposobach na przechwytywanie jednorazowych kodów wysyłanych za pomocą sms-ów.
Piotr Słupczyński apelował, aby tworzyć kopie zapasowe naszych danych i aktualizować na bieżąco programy antywirusowe. Na zakończenie jeszcze raz podkreślił potrzebę nieustannego podnoszenia świadomości w zakresie cyberbezpieczeństwa i zwrócił się z prośbę o nadsyłanie przykładów ataków w wirtualnej przestrzeni, co pozwoli pracować nad nowymi rozwiązaniami w zakresie cyberbezpiczeństwa.
Doktor Magdalena Karamucka-Marcinkiewicz - filolog germański, klasyczny i polski, nauczycielka – przygotowała wystąpienie Szkoła w czasie pandemii – szanse, wyzwania, zagrożenia.
Prelegentka podzieliła się doświadczeniem własnym oraz innych nauczycieli z nauczania w czasach pandemii. Podkreśliła, że praca nauczycieli ciągle podlega ewaluacji, w tym także autoewaluacji. Nauczyciele wyciągnęli więc wnioski z pierwszego etapu zdalnej nauki (marzec-czerwiec 2020), wprowadzili zmiany i obecnie przebiega ona sprawniej. Początek pandemii zaskoczył wszystkich, a brak rozwiązań zaowocował różnorodnością stosowanych rozwiązań i chaosem zdalnej edukacji. Nauczyciele szybko jednak wypracowali własne metody pracy zdalnej i nieustannie wymieniają się doświadczeniami w tym zakresie. Szkoły zaś postarały się o ujednolicenie stosowanych w ich obrębie aplikacji służących komunikacji z uczniami. Prelegentka podkreśliła, że uczniowie takiego uporządkowania oczekują.
Czas pandemii stał się czasem rozwijania kompetencji cyfrowych uczniów i nauczycieli –wręcz ten rozwój wymusił. Nauczyciele, często „cyfrowi imigranci”, musieli nadrobić zaległości, zaś „rodowici cyfrowy”- uczniowie przekonali się, że też nie potrafią wszystkiego. Edukacja zdalna ujawniła pewne uczniowskie obszary „do nadrobienia”. Dotyczy to zwłaszcza bezpieczeństwa w Internecie, chronienia swoich danych osobowych i umiejętności odróżniania fake newsów od wiarygodnych informacji. Widoczne stały się także braki w zakresie umiejętności publicznego występowania przed kamerą, netykiety i pracy z plikami tekstowymi.
Magdalena Karamucka-Marcinkiewicz przypomniała, że zapisy podstawy programowej obligują nauczycieli do doskonalenia uczniowskich kompetencji cyfrowych i bezpiecznego korzystaniu z nowoczesnych technologii. Prelegentka powołała się także na ustalone przez Ministra Edukacji Narodowej podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa z ubiegłego i bieżącego roku szkolnego dotyczące kompetencji cyfrowych.
Swoje wystąpienie prelegentka zakończyła optymistycznie, wyrażając nadzieję, że czas pandemii pozwoli uczniom docenić rzeczywiste relacje.
Doktor Tomasz Komendziński - adiunkt w Katedrze Kognitywistyki w Instytucie Badań Informacji i Komunikacji na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu; wicedyrektor tego Instytutu ds. współpracy z zewnętrznym otoczeniem badawczym i ekonomicznym oraz współpracy zagranicznej zaprezentował wystąpienie Jaki świat po pandemii? Konsekwencje izolacji społecznej i nowoczesnych technologii dla procesu uczenia i nauczania.
Na wstępie prelegent podkreślił, że pandemia wzmocniła siłę niekorzystnych zjawisk biologicznych i medycznych istniejących już wcześniej, a także spowodowała izolację społeczną (tutaj prelegent zwrócił uwagę, że w rzeczywistości jest to raczej izolacja fizyczna).
Doskwiera nam także niemożność określenia końca pandemii, ponieważ nie lubimy mieć poczucia braku wpływu i braku możliwości planowania.
Prelegent mówił także o czynnikach bezpośrednich dotykających chorych. Są nimi: utrata węchu i smaku powodująca zaburzenie integracji multimodalnej (warunkiem prawidłowej percepcji jest niezaburzone działanie wszystkich zmysłów), zaburzenia oddychania powodujące nieprawidłowe funkcjonowanie uwagi, pamięci i zdolności językowych, obniżona saturacja krwi grożąca zagrożeniami neurologicznymi (np. udar), zmiany w płacie czołowym mające wpływ na edukację, „mgła mózgowa” utrudniająca codzienne funkcjonowanie podobnie jak ból i zmęczenie towarzyszące chorobie. Skutkami długotrwałej izolacji społecznej są zaś osłabienie: zdolności intelektualnych, zainteresowania ludźmi, empatii i więzi, zdolności uczenia się i zapamiętywania, zaburzenia snu. Izolacja społeczna wzmacnia jednocześnie takie negatywne zjawiska jak: zainteresowanie dobrami, zmiany neurodegeneracyjne, neofobia, impulsywność, wzrost ryzyka depresji, lęku przed ludźmi, agresji i poziomu stresu. Jak podkreślił prelegent wszystkie te negatywne zjawiska są szczególnie istotne dla młodych ludzi w wieku dojrzewania.
Doktor Tomasz Komendziński poinformował uczestników, że obecnie prowadzonych jest bardzo wiele badań naukowych nad pandemią (jej konsekwencjami medycznymi, psychologicznymi, politycznymi i gospodarczymi). Wdrożono także ścieżki szybkiego publikowania wyników tych badań. Jednak pośpiech nie służy badaniom naukowym. Skutkiem prowadzenia ich pod presją czasu są niepełne dane nie poddane krytycznej ocenie. Poskutkowało to wycofaniem wielu publikacji dotyczących pandemii. Doktor Komendziński mówił także o swoim udziale w międzynarodowych badaniach nad pandemią (uczestniczą w nich naukowcy z 22 krajów). Badania te dotyczą bardzo różnych zagadnień m. in. wpływu pandemii na współczucie, regulację emocjonalną, mechanizmy radzenia sobie, poczucie bezpieczeństwa, izolacji, stres, dostosowanie społeczne, przystosowanie psychiczne.
Prelegent mówił także o niekorzystnych zjawiskach „platformatyzacji” i „awataryzacji” – (to pojęcia, których autorem jest dr Tomasz Komendziński). Pandemia spowodowała lawinowy przyrost platform. Skutkiem tego jest osłabienie więzi międzyludzkich. Awataryzację zaś prelegent postrzega jako niekorzystne zjawisko polegające na mieszaniu rzeczywistości wirtualnej i realnej. Doktor Komendziński podkreślił, że twarz i jej mimika jest istotna komunikacyjnie, a wzorcowa komunikacja odbywa się twarzą w twarz. Podsumowując doktor Komendziński stwierdził, że na naszych oczach rodzi się nowa nauka o uczeniu i świat edukacji po pandemii będzie inny.
Organizatorzy jeszcze raz dziękują prelegentom za czas poświęcony bezinteresownie na przegotowanie i poprowadzenie wystąpień. Wpisy na czacie pojawiające się w trakcie seminarium świadczą o tym, że było ono ciekawe i spełniło oczekiwania uczestników.
