Nauczyciel matematyki w sieci – sprawozdanie z czwartego spotkania
12 kwietnia 2021 r. na platformie ClickMeeting odbyło się kolejne spotkanie sieci współpracy i samokształcenia Nauczyciel matematyki w sieci. Było to już czwarte spotkanie czwartego roku pracy sieci współpracy i samokształcenia. Sieć współorganizowana jest przez Toruński Ośrodek Doradztwa Metodycznego i Doskonalenia Nauczycieli oraz Bibliotekę Pedagogiczną im. gen. bryg. prof. Elżbiety Zawackiej w Toruniu. Uczestniczyć w pracy sieci mogą wszyscy chętni nauczyciele matematyki poszczególnych etapów edukacyjnych z terenu województwa kujawsko-pomorskiego.
Uczestników spotkania, w imieniu organizatorów, powitały: pani Elżbieta Kwiecińska, doradczyni metodyczna matematyki szkół podstawowych Toruńskiego Ośrodka Doradztwa Metodycznego i Doskonalenia Nauczycieli oraz pani Katarzyna Leśniak, doradczyni metodyczna matematyki szkół ponadpodstawowych Toruńskiego Ośrodka Doradztwa Metodycznego i Doskonalenia Nauczycieli, jednocześnie koordynatorki sieci Nauczyciel matematyki w sieci. W spotkaniu wzięło udział 29 osób. Zgodnie z założeniami sieci byli to nauczyciele matematyki wszystkich etapów edukacyjnych, koordynatorzy oraz moderatorzy sieci.
Koordynator sieci pani Elżbieta Kwiecińska przedstawiła plan spotkania, podczas którego zaplanowano dwa wystąpienia – Myślenie pytajne w kształceniu kompetencji kluczowych pani Katarzyny Leśniak oraz Jak poprowadzić lekcje odwrócone w nauczaniu zdalnym pani Elżbiety Kwiecińskiej.
Pierwsze wystąpienie dotyczyło zastosowania myślenia pytajnego w praktyce szkolnej, ze szczególnym uwzględnieniem nauczania matematyki. Prelegentka przywołała definicję myślenia pytajnego, czyli „wszystkich procesów zachodzących w umyśle pytającego, związanych z czynnościami dostrzegania, formułowania i reformułowania pytań problemowych, wynikających z zaciekawienia i konstruktywnego niepokoju poznawczego, a wywołanych przez sytuację problemową lub zadanie zawierające trudność (…)”. Definicję tę pani Katarzyna Leśniak zaczerpnęła z książki Krzysztofa Szmidta i Elżbiety Płóciennik, zatytułowanej Myślenie pytajne : teoria i kształcenie, pozycji bardzo wartościowej, ujmującej zagadnienie w sposób przekrojowy, z wieloma praktycznymi rozwiązaniami.
Prowadząca wspólnie z uczestnikami zastanawiała się, dlaczego nauczyciele zadają uczniom pytania? Wśród odpowiedzi pojawiły się następujące sugestie – aby wywołać motywację, sprawdzić postępy, wspomóc namysł i analizę, a także aby zaciekawić ucznia, zachęcić do intelektualnego wyzwania, zachęcić do myślenia. W trakcie lekcji pytania są formułowane głównie przez nauczyciela (jest to prawie 90%) i są to głównie pytania zamknięte. Problemem może być udzielanie odpowiedzi – też często przez nauczyciela lub wskazanego, zdolnego ucznia. Ważne jest, by dobrze sformułować pytanie, biorąc także pod uwagę poziom i chęć współpracy słuchaczy oraz zarezerwować czas na odpowiedź.
Pani Katarzyna Leśniak wskazała, powołując się na wspomnianą książkę, różne kategorie pytań, oddające wymagany poziom myślenia kształtowany u ucznia. Dla przykładu przypominanie to zadawanie pytań typu Kto? Co? Gdzie? Kiedy? zrozumienie: opisz, porównaj, wytłumacz, przedstaw, zastosowanie: zastosuj, rozwiąż, sklasyfikuj, wybierz, użyj. Przywołane poziomy pytań tworzą tzw. niższy poziom kognitywny. Kolejne kategorie, czyli: analiza dlaczego? znajdź przyczynę, wyciągnij wnioski, podaj przykłady, synteza rozwiąż problem, zaplanuj, zaprojektuj, rozwiń oraz ewaluacja osądź, oceń, zdecyduj, wyraź swoją opinię tworzą wyższy poziom kognitywny. Ogólnie ujmując pierwszy poziom to pytania informacyjne, drugi to pytania wyjaśniające, twórcze.
Zastosowanie myślenia pytajnego może być ciekawą formą prowadzenia lekcji, umożliwiającą głębsze, długotrwałe zapamiętanie omawianego materiału. Pani Katarzyna Leśniak zachęcała do wprowadzenia myślenia pytajnego w trakcie kształcenia kompetencji kluczowych, podała też kilka konkretnych przykładów pytań wykorzystanych na lekcjach matematyki i adres strony z bankiem pytań kluczowych.
Kolejne wystąpienie poświęcone było prowadzeniu lekcji odwróconych w nauczaniu zdalnym. Prelegentka, pani Elżbieta Kwiecińska, zwróciła uwagę na korzyści, płynące z pracy metodą odwróconej lekcji: uczniowie stają się bardziej samodzielni, odpowiedzialni, uczą się, jak się uczyć, czytać ze zrozumieniem, właściwie sporządzać notatki, zyskują pewność siebie, nauczyciele natomiast stają się organizatorami procesu uczeniu, przewodnikami, a nie wyłącznie wykładowcami.
Aby dobrze przygotować lekcję odwróconą, należy przeprowadzić lekcję wstępną, podczas której uczniowie zostaną zapoznani z ideą odwróconej klasy. Następnie można podać temat zajęć oraz zamieścić materiały do samodzielnej nauki. Na pracę uczniów w domu najlepiej przeznaczyć ok. 3-5 dni. W szkole można wspólnie zweryfikować wiadomości zdobyte w domu, uporządkować informacje oraz przeprowadzić dodatkowe, rozszerzające zagadnienie ćwiczenia oraz podsumować temat.
Prelegentka podała przykłady ciekawych stron internetowych, zawierających materiały do lekcji odwróconych (m.in. metoda odwróconej lekcji Pi-stacja, odwrócone lekcje Katie Gimbar, odwrócona lekcja Krzysztofa Chojeckiego). Trudności, które mogą się pojawić w trakcie pracy metodą odwróconej lekcji to: brak przygotowania uczniów, niechęć do zmiany metody uczenia się u uczniów, ale także niezrozumienie ze strony rodziców. Warto wyjaśnić wszelkie wątpliwości, a zmiany wprowadzać stopniowo, np. wprowadzając tą metodą jedynie wybraną tematykę, a także biorąc pod uwagę uwarunkowania konkretnej klasy.
Na zakończenie spotkania panie Elżbieta Kwiecińska i Katarzyna Leśniak podziękowały członkom sieci za aktywny udział w spotkaniu, pojawiające się pytania oraz odpowiedzi udzielane na czacie. Doradczynie metodyczne zwróciły również uwagę, że cały czas istnieje możliwość indywidualnych konsultacji dla nauczycieli matematyki na platformie Moodle Toruńskiego Ośrodka Doradztwa Metodycznego i Doskonalenia Nauczycieli. Prowadzące poinformowały również, że w związku z tym, że było to ostatnie w br. spotkanie sieci dla wszystkich członków zostaną przygotowane zaświadczenia o uczestnictwie. Koordynatorki zapowiedziały także kontynuację pracy sieci współpracy i samokształcenia Nauczyciel matematyki w sieci w następnym roku szkolnym 2021/2022.
Książki proponowane dla uczestników sieci współpracy i samokształcenia
